YAZI SELAHATTİN DÖNMEZ sdonmez@farketmedendiyet.com.tr
Arpa, yulaf, çavdar, buğdaya nazaran karabuğday tohumu çok daha fazla bitkisel protein içerir. Tahıllarda eksik olan lizin amino asidi karabuğdayda oldukça fazladır. Ayrıca treaonin ve triptofan adlı iki amino asitten de yüksek miktarda içermesi kalite açısından tüm tahıl tanelerine göre karabuğdayı önem kazandırıyor. Gluten içermeyen, magnezyum, fosfor, molibden gibi minerallerin önemli kaynağı olan, E vitamininden zengin, yüksek miktarda diyet lifi barındıran, düşük glisemik indeksli ve kuersetin adlı antioksidanın en iyi depolarından biri olan karabuğdayın sağlığınıza faydaları da saymakla bitmez. Karabuğday kepeğinde oleik asit adlı aynen zeytinyağının ana bileşen içeriği olan yağ asidinden zengin olması kalp ve zihin sağlığı açısından karabuğdayı eşsiz bir konuma koymaktadır. Ek olarak kuersetin adlı antioksidan beyin felcini koruyan en önemli sağlık bileşenidir ki; karabuğday da oldukça fazla olması zihin sağlığı açısından koruyucu etki sağlar. Yazımın başında da belirttiğim gibi dengeli amino asit kompozisyonu ve yüksek düzeyde lizin ile arginin amino asitlerini içermesi sebebi ile büyüme çağındaki çocuklar için alternatif bir tahıl olarak tüketilebileceği gibi özellikle spor yapan kişilerde mutlaka öğünlerinde bulunması gereken süper bir karbonhidrat kaynağı olduğunu unutmamak gerekiyor. Kısacası karabuğday mucize bir tahıla benzeyen tohumdur diyebilirim. Literatürde topladığım 5 önemli sağlık yararını sizlerle paylaşmak istiyorum.
1. Kan yağlarının düşmanı: Diyet lifi kan yağlarını düşüren besin bileşenidir. Her gün en az 2-30 gram arasında diyet lifi almak gerekir ki 1 kase karabuğday da 3-4 gram kadar diyet lifi bulunur. Yani gereksinimin % 25'ini tek başına sağlar. Ayrıca içinde bulunan dirençli nişasta sayesinde kanda bulunan yağların erimesini sağlar. Ailesel kan yağları yüksekliği olan hastaların öğünlerinde baş tacı edebileceği bulgurdan sonra en iyi tahıl diyebilirim.
2. Nörolojik hastalıklara kalkan: Her gün 1 kase kadar haşlanmış karabuğdayı avuç içi kadar balık yanında tüketmek sinir sistemini dengelemektedir. Karabuğday içerisinde bulunan kuersetin adlı antioksidan sayesinde beyinde oluşan tüm hastalıklara karşı kalkan etki yaratarak hastalığın oluşmasını engellemektedir.
3. Kolesterol düşürücüdür: Karabuğdaydaki bitkisel proteinler karaciğer yoluyla safra asitlerinin atılımının arttırarak diyetle kolesterol emilimini engelleyen özel bir besindir. Karabuğdayın proteinin çözünmeyen kısmı kolesterolle birleşir ve bağırsak hücrelerinde kolesterolün emilimini önler. Böylece kolesterol dışkı yoluyla uzaklaştırılarak kan kolesterol düzeyinin yükselmesi de önlenmiş olur. Karabuğdayın diğer tahıllara nazaran iyi huylu kolesterolü de arttırıcı etkisi kalbin dinç kalmasını sağlar.
4. Diyabette metformin kadar etkili: Diyabetin tedavisinde metformin etken maddeli farklı ilaçlar kan şekerini dengede tutmak için kullanılır. Yapılan önemli araştırmalar karabuğdayın diyabetli hastalarda alfa amilaz adında vücutta bulunan bir enzimi inhibe eden antioksidanlar nedeniyle aynen metformin cinsi ilaçlar gibi etki gösterdiği bulunmuştur. Karabuğdayın kan şekerini hücrelere % 300 kat daha hızlı çekerek enerji olarak kullanıp, kan şekerini önemli derecede düşürdüğünü gösteren birçok araştırma bulunmaktadır.
5. Tok tutar insülin direncini kırar: Karabuğday uzun süre tokluk hissini sağlayabilen glisemik indeksi düşük bir tahıl türüdür. Yapılan araştırmalarda sadece çok az miktarda karabuğday tükettiğinizde tok kalma süresi ortalama en az 2 saat kadar olduğu görülmüştür. Eğer karabuğdayı kırmızı et, tavuk, balık ya da hindi eti ile beraber yerseniz tokluk süreniz en az 2-3 katına çıkacak kadar etkisini görebilirsiniz. Karabuğday birçok tahıl gibi içerdiği sağlıklı karbonhidratlar sebebi ile insüline karşı ihtiyacı azaltmakta ve Homa Ir denilen insülin direnci indeksini de düşürmektedir. Sofralarda karabuğday aynen bulgur pilavı gibi pişirebilir, haşlayarak salatalara koyulabilir, karabuğdayı un formunda alıp şekersiz kurabiyeler veya tuzlu krakerler yapılabilir. Bu şekilde lezzetli halde yenilen karabuğday safra kesesinde taş oluşumunu önlemekte, meme, kolon kanserine karşı koruyucu olabilmektedir. Fakat küçük bir uyarıda da bulunmakta fayda var. Krabuğday tüketimi ile oluşan alerjik reaksiyonlara da dikkat çekmek istiyorum. Karabuğday içinde diğer tahıllara nazaran daha fazla bulunan proteaz inhibitörleri adlı bileşikler insanlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilmektedir. Genelde karabuğday yendikten sonra astım, ciltte reaksiyonlar, hırıltılı nefes alma, hazımsızlık, üritiker, karın ağrısı ve kusma nadiren görülebilen belirtilerdir. Karabuğday riskli alerjen etkiye neden olabileceği özellikle çölyaklılar tarafından asla unutulmamalıdır.
