Yazı: Şerif Ercan
Moğolistan; Türk kültürü açısından son de- rece önemli bir ülke. Türkçenin bilinen ilk yazılı belgelerini, diğer bir ifadeyle Orhun Yazıtları’nı barındıran bu coğrafya, tarih boyunca çeşitli Türk devletlerine de ev sahipliği yapmış olması dolayısıyla bizim için apayrı bir yere sahip. Asya’nın doğusunda bulunan Moğolistan, dünyanın en seyrek nüfuslu ülkesi. 1.5 milyon metrekarelik yüzölçümüyle Türkiye’nin iki katı toprağa sahip olsa da nüfusu sadece 3 milyon civarında. 3 milyonluk bu nüfusun %96’sını Moğollar, %4’ünü ise Kazaklar ve diğer bazı halklar oluşturuyor.
Kuzeyde Rusya; güneyde, batıda ve doğuda Çin Halk Cumhuriyeti ile komşu. 1990 yılında Sovyetler Birliğinden ayrılarak bağımsızlığını kazanan Moğolistan’ın hiçbir deniz veya okyanus ile bağlantısı yok. Topraklarının neredeyse tamamı bozkırlarla ve çöllerle çevrili. Meşhur Gobi Çölü de Moğolistan sınırları içerisinde yer alıyor. Moğolistan’ın Güneyinde bulunan yarı kurak Gobi çölü ülke topraklarının yaklaşık üçte ikisini kaplıyor. Moğolistan karasal iklime sahip. Eksi 50 dereceyi bulan hava sıcaklığıyla dünyanın en soğuk ülkeler arasında yer alıyor. Ülkenin başkenti Ulan Batur ve ülke nüfusunun %45’i burada yaşıyor.
Bu genel bilgilerden sonra, özgürce koşan atların, uçsuz bucaksız bozkırın ve Orhun Yazıtları’nın diyarı Moğolistan’ı keşfe çıkalım. Moğolistan başkenti Ulan Batur, ülkedeki en turistik yerlerden biri. Burada geleneksel ve modern şehir hayatının birleşimini yakalamanız mümkün. Özellikle şehir merkezindeki modern ve yüksek binalar ile geleneksel Moğol kültürünün kaynaştığı fark ediliyor.
Gandan Manastırı, hem ülkenin hem Ulan Batur’un başlıca turistik mekanlarından biri. Moğolistan’ın en büyük ve en önemli yapılarından olan Gandan, bir Budist manastırı. Choijin Lama Tapınağı Müzesi de Moğolistan gezilecek yerler listelerinde baş sıralarda yer alıyor. Burası Moğol tarihi ve kültürüne ilişkin önemli miraslardan biri. 6 binden fazla benzersiz nesneye sahip müze, özgün Moğol mimarisini görmeniz için de önemli bir turistik mekan.
Ulanbatur’daki gezinize Moğolistan Ulusal Müzesi’ni de ekleyin. Ülke tarihini birçok sergi ile gün yüzüne çıkaran müzede Moğolistan tarihine dair çok şey göreceksiniz. Bogd Han Kış Sarayı, günümüzde müze olarak faaliyet gösteriyor. Moğol tarihinin ve mimarisinin en önemli anıtlarından biri kabul ediliyor.
Cengiz Han Atlı Heykeli
Moğolistan tarihinin ayrılmaz parçalarından birini şüphesiz ki Cengiz Han dönemi oluşturuyor. Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu ve ilk hükümdarı Cengiz Han, Asya tarihinin de çok önemli bir kişiliği. Dolayısıyla 40 metre boyundaki Cengiz Han Atlı Heykeli’ni de görmeden dönmeyin. Asansörle heykelin üzerine çıkıp manzaranın tadını çıkarmak da mümkün. Cengiz Han Ulusal Müzesi de ülkedeki önemli kültür noktaları arasında. 2019 yılında kurulan müzede Moğolistan krallarının, soylularının faaliyetlerini gösteren sayısız eser ve nesne var.
Moğolistan gezilecek yerler listenize Gorkhi-Terelj Ulusal Parkı’nı da eklemenizde yarar var. Ülkenin uçsuz bucaksız doğasını yakından görebileceğiniz en güzel yerlerden biri burası. Ayrıca bozkırın ortasında kamp, binicilik, okçuluk gibi aktiviteler de sunuluyor.
Şehrin kalbinde yer alan Sukhbaatar Meydanı’na da uğrayın. Ülkenin ulusal kahramanı Sukhbaatar’ın atlı heykelinin bulunduğu meydan, anıt ve opera salonu gibi pek çok önemli binaya yakın konumda. Ayrıca şehirde sosyalleşmek için en popüler yerlerden biri de burası.
Moğol Çadırı: Moğolistan denilince akla gelen unsurlardan biri de geleneksel Moğol çadırları. Ülke genelinde oldukça yaygın. Bezlerle kaplanmış keçeden oluşuyor, ortasında soba, etrafında yataklar ve güneş ışığının içeriye girmesini sağlaya bir bölme var.
Moğolistan’da Ulan Batur’dan sonra ülkenin 13. yüzyıldaki başkenti Karakurum’u da görmelisiniz. Karakurum, eşine az rastlanır manzaraları ve Cengiz Han devrine uzanan köklü tarihi ile ziyaretçileri kendine çekiyor. Orhun Nehri’nin yakınlarında kurulan şehir, başkentten sonra en popüler Moğolistan şehirleri arasında. Türk dilinin bilinen en eski metinlerinin yazılı olduğu Orhun Yazıtları da buraya çok yakın. Bir zamanların büyük şehrinin ihtişamı ve önemi ise hâlâ hissediliyor. Zamanınız kalırsa, Orkhon vilayetinin Erdenet şehri de görülebilir. Dünya ölçeğinde bir madencilik merkezi olan şehir, aynı zamanda Sovyetler Birliği etkisindeki mimarisi ile de gezilecek pek çok yere sahip.
Biraz da Moğol mutfağından söz edeyim. Moğolistan mutfağında türlü etlerden yapılan tarifler oldukça yaygın. Ülkenin uzun ve soğuk kışları hayvansal gıdaların tüketimini artıran en önemli faktörlerden biri. Et ağırlıklı yemekleri seviyorsanız Moğolistan mutfağı tam size göre.
Son bir bilgi; aşırı soğuk geçen kış ayları nedeniyle Moğolistan’a mayıs-ekim ayları arasında gitmenizi öneririm. Ulaşım için ise tabii ki, Türk Hava Yolları’nı tavsiye ediyorum. THY’nin ülkemizden Moğolistan’a direkt seferleri bulunuyor. Başkent Ulan- batur’daki Cengiz Han Uluslararası Havalimanı’na (UBN) Türkiye’den yapılan direkt uçuşlar yaklaşık 8 saat sürüyor.
