Çam fıstığı, özellikle zeytinyağlı dolma ve sarmalarda mutlaka yer aldığı için halk içinde 'dolmalık fıstık' olarak da anılır. Eğer alerjik bir bünyeye sahipseniz çam fıstığı tüketirken dikkat etmelisiniz. Protein, diyet lifi ve lezzet yüksek olduğundan bu tohumlar, binlerce yıl boyunca Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya mutfaklarının kullanılmıştır. Ülkemizde Bergama çevresinde yetişen Kozak tipi fıstıkların verimi çok yüksek olduğu için, şöhreti sınırlarımızı aşmıştır. Dışındaki sert koyu-kahverengi kabuğu içinde saklı olan bu hafif yağlı çekirdekler, krem renkli, hoş bir tada sahip. Çam fıstığı kalori açısından zengin kuruyemiş biridir, bitki kimyasalları, vitaminler, antioksidanlar ve mineraller içerir. Oleik asit gibi doymamış yağ asitleri ile pinolenik asit içerir. Yüksek kalorisi, bünyesindeki bu yağlardan gelir.
Kolesistokinin' adlı bir hormon (CCK) tok tutar. Çam fıstıkları, beyne doyma merkezi ve iştah azaltan nöronal yolları uyardığı bulundu. Son araştırmalar da, iştah engelleme özelliği ile kilo kaybı için öneriliyor. Pinolenik asit açlık önleyici olarak bilinen kolesistokinin enzimleri ile glukagon-benzeri peptit- 1, GLP-1 olarak isimlendirilen enzimlerin bağırsakta serbest bırakılmasını tetikler. Diyet lifi için de iyi bir kaynaktır. Çam fıstığı, A vitamini ve lutein bakımından zengindir. Kalp dostu tekli doymamış yağ içerir. Aynı zamanda B kompleks grubunun mükemmel bir kaynağıdır. Tiamin, riboflavin, niasin, pantotenik asit, vitamin B-6 (piridoksin) ve folat gibi vitamin B kompleks grubu vitaminleri içerdiği için önerilir. D vitamini içeriği sayesinde güçlü kemikler için önem taşır. Ayrıca C vitamini açısından zengindir, bağışıklık sistemini güçlendirir, serbest radikallerle savaşır. İçeriğindeki K vitamini, sağlıklı kemiklerin yanı sıra, kan pıhtılaşma sürecini düzenlemede ve dolaşımı artırmada yardımcı olur. Manganez, potasyum, kalsiyum, demir, magnezyum, çinko ve selenyum gibi mineraller de içerir. İçeriğindeki magnezyum daha enerjik olmamızı sağlar. Ayrıca, sağlıklı diş ve kemik oluşumunda önemli bir rol oynar. Aynı zamanda kan basıncının düzenlenmesinde hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle kalp krizi ve felç olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir. Yine içeriğindeki manganezin kilo kaybetme için belirgin faydalar vardır. Yağ ve karbonhidratların metabolize olmasına yardımcı olan bir mineraldir. Ayrıca kan şekerini düzenlemek için kullanılır. Çam fıstığı aynı zamanda iyi bir protein kaynağıdır. Protein; saç, tırnak, kıkırdak, kas ve deri gibi vücudun hemen her yerinde kullanılan bir yapı taşıdır.
Çam fıstığı oldukça pahalı olan bir besin maddesidir, bayatlamaması için az miktarda almalı ve hızlı bir şekilde kullanmalı, serin ve kuru yerde ağzı kapalı bir kapta saklamalısınız. Çok kuvvetli bir tadı vardır, bu nedenle sebze, salata, mezelere, tatlılara, tat ve koku verici olarak kullanılmaktadır. Kahvaltınızda müsli, yulaf ezmesi ve mısır gevreğine ekleyebilirsiniz. İrmik helvasına çok yakışır. Tatlılarla birleştiğinde dikkat etmelisiniz, kalorisinin oldukça yüksek olduğunu bilmeniz gerekiyor. Türk mutfağında, humusun üstünde, helvanın içinde, zeytinyağlı dolmaların, iç pilavların vazgeçilmezi olarak yer alır. Çam fıstığı ile İtalyanların meşhur 'pesto sosu'nu da yapabilirsiniz. Bunun için, parmesan ve taze fesleğen ile çam fıstığı ve sızma zeytinyağını istenilen kıvama ulaşıncaya kadar karıştırın.
ÇAM FISTIKLA YAPILMIŞ BİR TARİF
Ispanak, pazı, brokoli, yeşil fasulye gibi sebzeleri bir de bu şekilde lezzetlendirmeyi denemelisiniz.
MALZEMELER
2 çay kaşığı sızma zeytinyağı, 2 yemek kaşığı kuru üzüm, 1 yemek kaşığı çam fıstığı, 2 diş kıyılmış sarımsak, 2 çay kasığı balzamik sirke, 1/4 çay kaşığı tuz, 1/2 kilo taze fasülye (veya tercih ettiğiniz başka bir sebze de olabilir), üstüne 1 yemek kaşığı parmesan peyniri, taze çekilmiş karabiber
YAPILIŞI
Orta ateşte büyük bir yapışmaz tavada 2 çay kaşığı sızma yağ ile kuru üzüm, çam fıstığı ve sarımsak ekleyin. Hafifçe kokusu çıkana kadar karıştırarak pişirin. Sonra taze fasülyeyi ekleyin ve hafif sararıncaya kadar karıştırarak pişirin. Ateşten alın; sirke ve tuz ilave edin. Parmesan ve biber serpin, hemen servis yapın.
Banu KAZANÇ
